Umowa o pracę jest pod wieloma względami jedną z najbardziej atrakcyjnych form zatrudnienia z punktu widzenia pracownika. Gwarantuje świadczenia socjalne, odprawę, okres wypowiedzenia, urlop czy ewentualną premię. Jednocześnie generuje największe koszta dla pracodawcy. Sprawia to, że w dobie kryzysu pracodawcy wolą wybrać te formy współpracy, które ograniczą ich wydatki, również te związane z pracownikiem.
W Polsce, ze względu na charakter prawny umów, wyróżniamy umowy wynikające z Kodeksu Pracy oraz Kodeksu Cywilnego. Do pierwszej grupy zaliczamy oczywiście umowę o pracą, a do drugiej m.in. umowę zlecenie i umowę o dzieło. O ile umowa o dzieło nie podlega żadnym składkom ZUSowskim, o tyle umowa zlecenie i umowa o pracę już tak.
Wysokość składek na ubezpieczenie społeczne wyrażona jest w formie stopy procentowej i jest taka sama dla każdego ubezpieczonego (za wyjątkiem składki na ubezpieczenie wypadkowe, które jest zróżnicowane ze względu na poziom zagrożenia zawodowego). Zarówno tych zatrudnionych na podstawie umów jaki i osób samozatrudnionych. Wysokość stóp procentowych jest następująca:
- na ubezpieczenie emerytalne – 19,52% podstawy wymiaru,
- na ubezpieczenie chorobowe – 2,45% podstawy wymiaru,
- na ubezpieczenie rentowe – 13% podstawy wymiaru,
- na ubezpieczenie wypadkowe – od 0,9 do 3,6% podstawy wymiaru.
Składki te płacone są przez płatnika składek, a finansowane w zależności od rodzaju składki przez płatnika oraz ubezpieczonego. Wyjątkiem są oczywiście osoby samozatrudnione, które w całości pokrywają te koszta z własnych środków. Co ma więc wpływ na wysokość składek?
Kluczowa jest tu podstawa wymiaru składek. W przypadku pracowników etatowych stanowi ją uzyskany przychód, dla przedsiębiorców natomiast jest to stały ryczał, niezależny od ich faktycznych przychodów. Umowy zlecenie żądzą się podobnymi prawami jak umowy o pracę jednak tu, w przypadku, gdy ubezpieczony posiada kilka umów zlecenie to obowiązkowemu ubezpieczeniu podlega tylko jedna z umów. Reszta jest z tych świadczeń zwolniona. Wysokość składek w zależności od źródła dochodu bardzo dobrze obrazuje załączony wykres.
Oczywiście im mniejsza wysokość składek płacona na rzecz ubezpieczonego tym mniejsze są ewentualne świadczenia. O ile osoby zatrudnione na umowę pracę odprowadzane mają de facto składki od najwyższych możliwych dochodów o tyle samozatrudnieni i zleceniobiorcy już nie. Warto więc zawczasu pomyśleć o zabezpieczeniu swoich przyszłych świadczeń. Bardzo dobrym rozwiązaniem mogą okazać się ubezpieczenia na wypadek utraty dochodu w wyniku wypadku lub choroby. Koszt takiego ubezpieczenia jest nieporównywalnie niższy od ewentualnych składek społecznych, a wysokość świadczenia może być dopasowana do wydatków ubezpieczonego i wypłacana nawet przez 36 miesięcy. Z takiego rozwiązania mogą skorzystać zarówno osoby zatrudnione na umowę o pracę, zleceniobiorcy jak i osoby prowadzące działalność gospodarczą.